Psy na służbie. Jak pomagają człowiekowi? Czy mają zapewnioną godną emeryturę? Blaski i cienie pracy zwierząt

Zwierzęta na służbie

Od początku udomowienia (ok. 15 tys. lat p.n.e.) zwierzęta były wykorzystywane do różnego rodzaju prac. Obecnie ich siłę zastąpiono maszynami, jednak nie jesteśmy w stanie zastąpić ich niezwykle rozwiniętych zmysłów, takich jak choćby węch. Dlatego też wiele służb znaczącą część swojej działalności opiera na pracy ze zwierzętami, szczególnie psami. Gdzie czworonogi odbywają swoją służbę?

• w policji
• straży pożarnej
• zakładach karnych
• aresztach śledczych
• straży miejskiej
• straży granicznej
• żandarmerii wojskowej
• w Wojsku Polskim

W raporcie Fundacji Czarna Owca Pana Kota Jak pracują zwierzęta w służbach mundurowych? (2018) czytamy:

Łącznie we wszystkich służbach mundurowych – Policji, Straży Granicznej, Straży Pożarnej, strażach miejskich, Służbie Więziennej i Wojsku Polskim – pracuje 1646 zwierząt, w tym 1515 psów i 131 koni.

Poza powyższymi obszarami zwierzęta wykorzystywane są w różnego rodzaju terapiach oraz przy wykrywaniu chorób, takich jak rak jelita grubego czy COVID-19.

Psy w walce z COVID-19

Jeszcze w 2020 roku grupa naukowców z Francji postanowiła przeprowadzić nowatorską próbę wykrywania COVID-19 za pomocą... psich nosów. Zespół odkrył, że odpowiednio wyszkolone zwierzęta potrafią wykryć obecność wirusa. Naukowcy z National Veterinary School of Alfort pod Paryżem przeszkolili osiem owczarków belgijskich Malinois pod kątem identyfikacji osób zakażonych koronawirusem.

W jaki sposób wytrenowano psy? Do nauki rozpoznawania choroby wykorzystano próbki zapachowe pobrane z pach ponad 360 osób - zarówno chorych na COVID-19, jak i zupełnie zdrowych. Okazało się, że pot osób zdrowych i osób chorych pachnie dla psów inaczej. Czworonogi były w stanie wykryć obecność wirusa w większości przypadków, uzyskując 95% skuteczności.

Naukowcy stwierdzili, że stosowanie wykrywania węchowego jest tanim, szybkim i niezawodnym narzędziem, które może być stosowane dla osób chętnych jeszcze przed oficjalnym testem, lub też jako metoda szybkiego wykrywania wirusa w szczególnych okolicznościach. W opisie badań dodano, że wykorzystywanie psów w rozpoznawaniu chorób nie jest niczym nowym - w 1989 roku wysnuto hipotezę, że psy można wykorzystać do wykrywania nowotworów złośliwych.

Psy wykrywające SARS-CoV-2 w Polsce

Po rewelacyjnych doniesieniach z ubiegłego roku, także i w Polsce właśnie rozpoczęło się szkolenie czterech psów pod kątem wykrywania osób chorych na COVID-19. Zwierzęta służą w Krajowej Administracji Skarbowej. W jaki sposób wyłapują wirusa SARS-CoV-2?

Sam wirus nie pachnie, ale zakażony człowiek owszem. Zakażony człowiek będzie miał charakterystyczny, inny zapach. - powiedział dla TVN prof. Michał Dzięcioł, Uniwersytet Przyrodniczy we Wrocławiu

Naukowcy z Uniwersytetu Przyrodniczego w Poznaniu, we współpracy z francuskimi ekspertami, ułożyli psom plan treningowy. Psi bohaterowie o imionach Bruce, Hunter, Negrita i Sony rozpoczęli szkolenie w 2020 roku. Każda prawidłowa reakcja na ślad zapachowy osoby zakażonej była nagradzana smakołykiem lub zabawką.

Nie ma możliwości, by zwierzęta zastąpiły profesjonalne badania, jednak wykrycie przez psa zakażenia będzie podstawą do wykonania testu na obecność wirusa. Mowa tu szczególnie o osobach bezobjawowych, które na ten moment są praktycznie niemożliwe do przypadkowego wykrycia. Psy miałyby wyłapywać chorych na lotniskach, w wejściach do centrach handlowych lub po prostu na ulicy.

Blaski i cienie pracy zwierząt

Praca zwierząt w różnego rodzaju służbach jest dla ludzi wciąż bezcenna, co nie zmienia faktu, że organizacje prozwierzęce sprzeciwiają się ich wykorzystywaniu. Jakie argumenty pojawiają się przeciwko służbie zwierząt?

• zwierzęta na służbie są traktowane instrumentalnie
• nie ma ujednoliconych przepisów warunkujących zwierzęcą służbę
• w szkoleniu zwierząt często wykorzystywane są rozwiązania przemocowe, takie jak obroże kolczaste
• nie ma kontroli zewnętrznej nad stanem zwierząt, warunkami, w jakich przebywają oraz realizacją wytycznych regulujących ich pracę
• nie we wszystkich miejscach są realizowane minimalne wytyczne dotyczące pracy zwierząt i opieki nad nimi
• nie wszystkie zwierzęta mają zapewnioną godną emeryturę – konie są z reguły wystawiane na sprzedaż w drodze przetargu, co oznacza, że mogą trafić do rzeźni

Kontrowersyjnym punktem pozostaje ten ostatni z powyższej listy, czyli tzw. przejście zwierzęcia na emeryturę. Co dzieje się z psami i końmi, które poświęciły życie na pracę dla człowieka?

Dominuje odmienne traktowanie zwierząt w zależności od gatunku (...). Psy są traktowane jako zwierzęta domowe, które najczęściej po zakończonej służbie są przekazywane bezpłatnie dotychczasowemu opiekunowi – przewodnikowi. Konie są z reguły wystawiane na sprzedaż w drodze przetargu. - Raport Fundacji Czarna Owca Pana Kota Jak pracują zwierzęta w służbach mundurowych? (2018)

Autorzy raportu dodają, że instytucje wycofujące zwierzęta ze służby nie monitorują ich dalszych losów. W dalszej części podsumowania czytamy: W większości przypadków osoba, która zajmie się zwierzęciem po zakończeniu służby, nie otrzymuje żadnego wsparcia finansowego od instytucji, w której pracowało zwierzę.

Na szczęście sytuacja ulega poprawie i pojawia się coraz więcej ośrodków dla emerytowanych psów i koni policyjnych, takich jak choćby azyl dla psów wycofanych ze służby „Zasłużyliśmy – Ostoja emerytów”, czy „Zakątek Weteranów”.

Najlepsze warunki pracy i życia, a także opiekę po wycofaniu zwierzęcia ze służby zapewnia Straż Pożarna. Opłaca ona leczenie zwierząt po przejściu na „emeryturę”, zaś zwierzęta, które nie zostaną z jakichś względów przekazane dotychczasowym opiekunom – pozostają pod opieką w jednostkach Straży Pożarnej. - Raport Fundacji Czarna Owca Pana Kota Jak pracują zwierzęta w służbach mundurowych? (2018)

Cały raport dostępny jest tutaj.

Czytaj także: